ทานิสอาจเป็นแหล่งโบราณคดีน่าตื่นตะลึงที่สุดที่เราไม่เคยได้ยินชื่อมาก่อน แฟนนวนิยาย ขุมทรัพย์สุดขอบฟ้า อาจจำได้ว่านี่คือเมืองที่ถูกฝังซึ่งว่ากันว่าเป็นที่เก็บรักษาหีบพันธสัญญา ส่วนผู้อ่านพันธสัญญาเดิมอาจรู้จักเมืองนี้ในชื่อโศอัน ที่ซึ่งโมเสสแสดงการอัศจรรย์ โดยทุกวันนี้รู้จักในชื่อซานเอล-ฮาการ์ แต่เมืองทานิสในประวัติศาสตร์จริงๆ หรือเมืองหลวงแห่งราชวงศ์ที่ยี่สิบเอ็ดของอียิปต์ สูญหายไปจากโลกนี้ราว 2,000 ปีแล้ว เมืองที่เคยตั้งอยู่บริเวณดินดอนสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนล์ หายสาบสูญไปใต้ทรายเมื่อแม่น้ำเปลี่ยนทิศทางการไหล ไม่มีใครรู้ว่าจะหามันได้ที่ไหนหรือมีอะไรอยู่ในนั้นบ้าง

พอถึงศตวรรษที่สิบเก้า นักสำรวจชาวยุโรปเริ่มขุดพบบางส่วนของเมืองแล้ว ทว่าการค้นพบที่น่าตื่นตาส่วนใหญ่เกิดขึ้นในปี 1939 เมื่อปีแยร์ มงเต นักโบราณคดีชาวฝรั่งเศส พบหลุมฝังพระศพที่บรรจุหน้ากากทองคำ อัญมณี หีบศพเงิน และขุมทรัพย์อื่นๆ แต่น่าเสียดายที่สงครามโลกครั้งที่สองเปิดฉากขึ้นเสียก่อน ส่งผลให้การค้นพบของเขาไม่เป็นข่าว ถึงแม้ปัจจุบันขุมทรัพย์บางส่วนของทานิสจะหาชมได้ที่พิพิธภัณฑ์อียิปต์ ณ กรุงไคโร นักวิทยาศาสตร์ก็รู้ว่ายังมีของอีกมากรอให้ค้นพบอยู่ ข้อมูลจากภาพถ่ายดาวเทียมอินฟราเรดเผยให้เห็นอาคารต่างๆที่รอการขุดค้น ศิลปะร่วมสมัย